Bron: Flickr, Bluestern Farm

Huisarts Daphne Miller vroeg zich af waarom twee managers uit haar praktijk die ongeveer hetzelfde leven hadden zo verschillend reageerden op griep. Terwijl de ene in korte tijd herstelde, bleef de ander lang kwakkelen. Ze vond het antwoord toen ze kippenfarms ging bezoeken.

Miller onderzoekt in het boek ‘Farmacology’ de relatie tussen gezonde landbouw, gezonde bodem en gezondheid. Voor haar boek bezocht zij verschillende biologische en industriële kippenboerderijen in de VS. Op de vrije uitloop-biologische kippenfarm Heartland Egg beleeft elke kip haar stressmomenten, zoals wanneer een havik naar beneden duikt, of wanneer ze ruzie heeft met soortgenoten.  In het algemeen hebben de kippen kortdurende, hevige stress waarvan ze door hun prettige leefomstandigheden weer snel kunnen herstellen. De kippen in de industriële Arkansas Egg farm daarentegen, met hun zeer beperkte bewegingsvrijheid, hun afgeknipte snavels en hun stoffige omgeving, hebben lagere stress, maar veel meer stressfactoren die ook langdurig zijn: niet kunnen bewegen, niet kunnen pikken, niet kunnen wroeten, et cetera. Dit nu: chronische lage stress, blijkt veel destructiever te zijn. ‘Intensieve’ kippen zijn ook veel eenzamer omdat de ruimte te beperkt is om normale relaties aan kunnen gaan.

Miller vergelijkt het met op elkaar gepakte mensenmassa’s. Mensen in Manhattan zijn veel vaker eenzaam dan mensen op het platteland. En zo kwam ze weer bij haar patiënten Carl en Mike. Carl leed voortdurend onder slaaptekort en jetlag, weinig beweging, ongezond eten, lage rugpijn van te veel vlieguren en kantooruren, een slechte band met zijn tienerzoon en zijn vrouw, en sociale isolatie. Wat hem ook bezwaarde was het gevoel beperkte keuzes te hebben en een betekenisvol doel te missen. Bruce McEwen, celbioloog in New York, legt haar uit dat dit soort gevoelens voor zowel kippen als mensen destructief uitpakken. McEwen is uitvinder van de term ‘allostatische belasting’  oftewel de slijtage die optreedt als een individu lange tijd bloot wordt gesteld aan herhaaldelijke of chronische stress. Carls collega Mike nam ondanks zijn stressbaan wel tijd voor bewegen en gezonde maaltijden samen met de familie en dat maakte een immens verschil.

Stressstand

McEwen en zijn collega Stellar voerden de term ‘allostatische belasting’ in 1993 in met de publicatie van hun onderzoek “Stress and the individual. Mechanisms leading to disease” aan de New Yorkse Rockefeller Universiteit. Zij hebben het afgeleid van andere onderzoekers uit 1988, die met ‘allostasis’ het effect beschreven van dagelijkse stressmomenten op hart en bloedvaten. McEwen zag ook verbanden met de spijsvertering en het immuunsysteem. Letterlijk betekent allostasis ‘stabiliteit bereiken door verandering’. Het lichaam vertoont bij stressmomenten een allostatische respons, wat wil zeggen dat het lichaam dan het stresshormoon cortisol aanmakt. Normaal gesproken verdwijnt dit zonder sporen achter te laten. Maar als deze repons te vaak wordt gebruikt of niet goed uitgeschakeld, dan krijg je ‘allostatische overbelasting’. De hippocampus, een hersendeel dat je geheugen en leervermogen regelt, krimpt dan en je amygdala, een hersendeel dat reageert op angst, groeit. Het hele lichaam gaat in de stress-stand met als resultaat kwalen als nierziekten, arthritis, chronische vermoeidheid en nog veel meer.

Bierkrat

Miller observeerde op Heartland Egg dat de eieren hardere schalen hadden, dat de kippen minder ‘down’ waren, conflicten langer volhielden en langer productief bleven. Sterker nog, als de boer enkele uitgerangeerde kippen van de andere farm bij zijn gezonde kippen zette, zaten ze eerst angstig in een hoekje, maar deden al snel mee met de andere kippen. Ze waren ‘slachtrijp’ omdat ze van de leg waren, maar op de biologische farm raakten ze weer aan de leg en dat voor jaren. Matt Ohayer van Hearttland Egg: “een beetje zon, buiten spelen en socialiseren en je krijgt ze weer op 80 % van hun productiviteit.”

Maar hoe kon het dan dat de industriële kippen meer eieren legden dan de biologische? Matt Ohayer: “De enige mogelijkheid die industriekippen hebben om zich te vermaken, is de hele dag te eten”. Hetzelfde geldt voor mensen die bezorgd, verveeld en inactief zijn: hun vaste gang is naar de bierkrat en de koelkast. De biologische kippen kunnen elkaar achtervolgen, een stofbad nemen, omhoog fladderen naar de stokken, wormpjes pikken en zo druk zijn met alles dat ze soms misschien vergeten zich vol te stoppen.

Het mooie aan het hele verhaal is dat er een weg terug is. McEwen: “Depressieve vijftigers en zestigers die verplicht een uur per dag lichaamsoefeningen doen, krijgen meer bloedtoevoer naar hun hersenen en hun geheugen verbetert, en ook de hippocampus groeit dan weer. En bij volwassenen met chronische angststoornissen die een mindfulness-programma volgen,  zie je dat de amygdala weer krimpt.”

Lees ook

Mindfulness verlicht stress bij chronische pijn

Zeven fascinerende feiten over meditatie

Vier vragen die meer rust zullen brengen in je leven