Wietplantage in miniatuur. Bron: Flickr, THCGanja

Hans Versteeg is senior beleidsmedewerker Openbare Orde en Veiligheid (OOV), Dienst Secretarie, Gemeente Utrecht. Naast het bureau- en vergaderwerk, trekt hij er regelmatig zelf op uit. Meelopen met een stadswacht, of getuige zijn van een inval bij een wietplantage. Hans: “Veldwerk vind ik een onmisbaar onderdeel van mijn functie. Alleen vanuit het stadhuis dingen bedenken, werkt niet.’

Hans werd geboren in de Utrechtse Oudwijkerveldstraat. Willem van Hanegem was zijn buurjongen, Hans zag hem oefenen op een geschilderd voetbaldoel op een muurtje. Na werk bij het Nederlands Economisch Instituut in Rotterdam en het Landelijk Bureau Arbeidsvoorziening in Zoetermeer kwam Hans eind 1999 weer te werken in zijn geboortestad: gemeente Utrecht, afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SoZaWe) van de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling (DMO). In 2004 werd hij beleidsmedewerker bij afdeling Openbare Orde en Veiligheid (OVV). Maar Hans wil niet alleen vanachter zijn bureau dingen regelen. “Op straat wordt snel duidelijk hoe beleid uitwerkt. Daarom loop ik regelmatig mee om te snuffelen aan de praktijk. Bijvoorbeeld naar een inval bij een wietplantage. Je begrijpt dat politie en energiebedrijf daar niet worden verwelkomd. Ik herinner me een vrouw die helemaal uit haar dak ging en ons voor ik weet niet wat uitmaakte. Anderen reageerden gelaten. Of we troffen iemand die zogenaamd niets wist, of een onbeheerde plantage. Wietkwekers zijn soms calculerende, professionele misdadigers die moeilijk te pakken zijn. Maar vaak zijn het mensen uit sociaal zwakkere milieus, met soms wietteelt als broodwinning. Schrijnende gevallen met een waslijst van sociale en financiële problemen.”

Spreekt het product cannabis je aan?

“Ik vind de lucht smerig. Als je meegaat en zo’n ruimte in loopt, zit het verder de hele dag in je kleren en in je haar.”

Hoe ziet zo’n wietplantage er uit?

“Meestal vind je ze in verwaarloosde huizen, of delen van huizen die deels of bijna helemaal gesloopt zijn. Je treft vaak een bepaald type bewoners, maar ook opengebroken muren, smerige douches, overal troep die in de weg ligt en waarvan ze zelf niet op het idee komen dat eens aan de kant te zetten.”

Solitair

In 2005 sloten de gemeente, de politie, de belastingdienst, het energiebedrijf en de woningbouwcorporaties een convenant over de aanpak van thuisteelt. “Zo’n mooi resultaat werkt pas echt als je ook praktisch goed samenwerkt.. Juist dat samenwerken vind ik het leuke van beleidsmedewerker zijn. Je merkt hoeveel voldoening het geeft, in plaats van solitair beleid te voeren, dingen geïntegreerd aan te pakken. En ook hoe noodzakelijk dat is voor de aanpak van een grootstedelijk probleem als hennepteelt.”

Waarom zo’n convenant?

“Wietkwekers zorgen voor overlast en onveiligheid. Jaarlijks ontstaan in Utrecht vijf tot tien branden in woningen door kortsluiting of oververhitting, nog afgezien van lekkages, stank en schimmelvorming. Vaak stelen ze elektriciteit, ontduiken belastingen en frauderen met uitkeringen. Zo tasten ze het leefklimaat aan, ook door ongewenst bezoek van criminelen. Buurtbewoners raken er gespannen van en kinderen groeien op met het idee dat wiet telen beter loont dan scholing of werk. Dus de gemeente koos terecht voor een stevige aanpak. Iedere aangesloten organisatie onderneemt actie. De politie vordert de winsten, woningcorporaties zeggen huur op, het energiebedrijf sluit de stroom af, de belastingdienst gaat alsnog innen. Een succesvolle aanpak, want op 2 maart 2006 was in Utrecht al voor 5 miljoen euro aan hennep opgerold.”

Je deed ook praktijkervaring op bij stadstoezichthouders?

“Ik liep een dag mee in uniform en met mobilofoon, een goede test van hoe mensen in deze functie bejegend worden. Iemand had zijn auto op een gehandicaptenparkeerplaats neergezet en er ontstond een hele discussie van moet dat nou, kortom, hij ging ontzettend moeilijk doen. Dat maken stadswachten dus dagelijks mee. Verder liepen we die ochtend in een volkomen uitgestorven woonwijk. Ik dacht: kan er niet gestuurd worden om dan op plekken met meer mensen te lopen, waar je meer kunt doen? Dat bedoel ik nou met kennis opdoen in de praktijk!”

Schaken

Hoe belangrijk de praktijk ook is, de grote uitdaging ligt voor Hans in het doorgronden en meesturen van complexe beleidsprocessen, ‘schaken op meerdere borden tegelijk’ Op het bord van de bestuurders en beleidsmakers, maar ook op dat van de uitvoerders en de partners met wie hij samenwerkt. “Soms gaat dat schaken niet gelijk zoals je wilt. Je moet dan proberen, op creatieve wijze proberen datgene voor elkaar te krijgen waarvan jij denkt dat dat het beste is. Bijvoorbeeld als voor ex-stadswachten werkloosheid dreigt, toekomstige werkgevers een financiële compensatie bieden waardoor detacheringplekken voor hen aantrekkelijk worden. Dat soort uitdagingen ga ik graag aan.”

Wat is je meest actuele uitdaging op dit gebied?

“De al ingezette cultuurverandering naar resultaatgericht werken in 2010. Ik vind deze verandering noodzakelijk. Er dreigt echter een valkuil. Mensen denken snel: ach 2010, dat duurt nog zo lang. En beginnen dan eind 2009 een vergaderingetje. Intussen is 2010 dichtbij en moet de cultuur over een paar jaar al anders zijn. De verandering moet dus nu al ingezet moet worden om dan het gewenste effect te bereiken. Want het is een essentiële en noodzakelijke verbetering en die verdient dus wat mij betreft juist nu de volle aandacht.”

(Dit artikel verscheen oorspronkelijk in 2007 in ’t Bureaublad. Op verzoek van de geïnterviewde is de naam geanonimiseerd)

Lees ook

Sociaal rechercheur, de speurneus van de overheid

Trainee: “Veiligheid is cruciaal voor elke samenleving’

Interview met een BOA