Hoe kosmopolitisch Manhattan ook is, veel details verwijzen naar wat New Yorkers stiekem vinden: dat thuis Europa is. Zie de historiserende bouwstijlen aan de gevels en hoor hoe het Jiddisch, een Europees Duits-joods dialect, hier nog rond zoemt. New Yorkse symfonieorkesten spelen oude meesters, theaters in Europese stijl spelen Shakespeare en Strindberg. Het meest Europees van al is misschien wel de Frick Collection, een prestigieus museum aan de rand van Central Park. Lees deze spin-off van Van het Pad.

Het gebouw ademt een negentiende-eeuwse sfeer. De opzet doet denken aan Kopenhagens beroemde  Carlsberg Glyptothek; klassieke muziek, een subtropische binnentuin met klaterende fontein en een  chique koffiehuis met als kroon een gewelfde hemel met glas in lood gevat in gietijzer, als bij een historische plantenkas.  Een Gesamtkunstwerk , met dank aan de oprichter Henry Frick(1849-1919) en zijn dochter Helen Frick (1888-1984).

Rembrandt

De meeste kunst staat hier nog zoals vader Frick het wilde en ook Rembrandt, Renoir en Vermeer ontbreken niet. Ogen tekort en als je verzadigd bent, ga je naar de wintertuin. Hier tussen de boomvarens bij de fontein waart op bedekte avonden misschien de schim rond van de ‘bitterzoete erfgename’ , destijds van een prerafaëlitische schoonheid. Op dit portret, 32 jaar oud, troont ze naast haar martiale vader. Een zekere charme behield ze tot op hoge leeftijd. De oudere Helen was klein en schijnbaar breekbaar maar bijna onverwoestbaar. In haar woonplaats Pittsburgh liet zij parken en landgoederen aanleggen voor stadse bleekneusjes.  Van haar vader moest ze de blits maken op New Yorkse recepties, maar ze weigerde met dezelfde ijzeren wil die haar vader kon tonen. Trouwen deed ze niet en ze bleef kinderloos. Wel beleefde ze rond 1913 een romance met de chirurg Fordyce St.John, maar haar broer vertelde hem dat ‘vader’ zo’n huwelijk nooit zou toestaan. Vader zette zijn dochter onder zware druk om hem na te volgen in zijn kunstliefde en filantropie en haar leven daarvan in dienst te stellen. Zij, altijd een ‘daddy’s girl’ gebleven, gaf daar graag aan toe. Misschien dat het daarom wel niets werd tussen haar en Fordyce.

Onbuigzaam

Henry gold als onbuigzaam. Hij werd arm geboren, maar toen arbeiders in zijn fabriek protesteerden tegen de werkomstandigheden, stuurde hij gewapende beveiligers op ze af. Die molesteerden de stakers en er vielen zelfs doden. Frick werd erdoor gehaat en er werd zelfs aan moordaanslag op hem gepleegd in 1892, maar die overleefde hij, zij het  met meer geluk dan wijsheid. Zijn dood kwam pas in 1919, door  een hartaanval, enkele weken voor zijn zeventigste. Helen erfde zijn fortuin, maar dat kon de schaduw over haar leven niet verdrijven. Want vader was en bleef de held van haar leven. De rest van haar bestaan, dat lang voortging (ze werd 96!)  deed ze al het mogelijke om hem te eren en zijn postume roem te vergroten. Zo breidde ze zijn collectie uit over meerdere musea en instituten. Ook gaf ze veel aan goede doelen, net als haar vader, die dat liever stil hield. Speciaal meisjes uit achtergestelde milieus hadden haar aandacht. Volmaakt was ze niet; kreeg je een aanvaring met haar, dan kwam het niet meer goed. Een ander onbespreekbaar punt was dat zij, zelf van Duitse afkomst, het verbood dat Duitsers de door haar gestichte Pittsburgse universiteitsbibliotheek bezochten.

Moestuin

Haar hart en ziel liggen zozeer in dit museum, dat op donkere nachten, als het museum verlaten is, Helens geest hier tussen de zuilen en boomvarens zou kunnen dolen, of in de salons op de eerste verdieping, hun vroegere woning. Als oudere vrouw leefde ze teruggetrokken in een met mos overdekte cottage. Bezoekers vonden haar vaak in de moestuin, waar ze met eigen handen onkruid uittrok. Zonder man, zonder kinderen, denkend aan haar vader en vol liefde voor plant en dier, vertelde ze dan enthousiast over vogelgeluiden en geneeskrachtige kruiden. Gedenk haar bij je bezoek in deze aangenaam muffe expositieruimten.

Bron foto boven: (Henry Frick en zijn daar 32-jarige dochter Helen) Jay Cross, Flickr.
Bron foto beneden: (museumtuin The Frick Collection)  brownpau, Flickr )

Verder lezen: Helen Clay Frick, Bittersweet heiress, een portret van Helen Frick (Engelstalig) geschreven door Martha Frick Symington Sanger (haar achternicht), uitg. University of Pittsburgh Press, 2007