Foto:16:9 clue, Flickr

Hij siert elk bankbiljet in Guatemala, als een uitgestorven wonderwezen, en toch is hij nog steeds onder ons. Slechts weinigen zien de quetzal in levenden lijve.  Symbool voor vrijheid, sterft deze vogel van verdriet binnen een uur nadat hij gevangen is. Reden voor verdriet heeft hij zeker, want ook in de vrije natuur is in de laatste vijftig jaar zijn leefgebied met negentiende gekrompen. Maar in de nevelwouden van Guatemala resideert hij nog steeds, en daar deden we een poging hem op te zoeken.

We verbleven een avond en nacht in een muizenpaleis van hout en riet. We konden ook in een betonnen appartementje slapen, maar vonden dit idyllischer. Dat hebben we geweten. We stonden desondanks bij het ochtendgloren op om de wondervogel te betrappen tijdens zijn ontbijt. Kleumend zagen we de heuvels uit de nevels geboren worden, maar de quetzal zagen we niet. Wennen aan de bijna over onze hoofden lopende muizenhorden slokte flink wat nachtrust op, dus het werd een lange en trage ochtend.  Inmiddels liep het tegen twaalven. Als bejaarden zaten we half duttend tussen de bromelia’s en avocadobomen, toen we ineens een verbaasde uitroep hoorden. Twee tuinmannen stonden stokstijf, de hoofden geheven. Kijk! De Quetzal! Wij zagen een rood rondje tegen de hoge onderkant van een tropische bladerbos. Was dat zijn buikje? We wisten het niet. ‘Het zijn er wel drie’ riep de ander. Kijk dan, kijk! Hoe we ook zijn uitgestrekte arm volgden, wij konden ons niet verplaatsen in zijn geoefende blik. De hoop op een ontmoeting hadden we al opgegeven: andere gasten waren dagen gebleven  zonder iets te zien. We wilden bijna  weglopen,  toen ineens met takkengekraak en bijna vluchtend, het gitzwart tegen de zon afgetekende ragfijne silhouet van de quetzal een fraaie S-figuur beschreef van kruin naar kruin.

Een dier uit een verre droom, een vluchteling uit het paradijs, teer en kwetsbaar, drie seconden gevangen in onze blik.  Toen was hij weer weg. Het was de quetzal, onmiskenbaar. Ons was vergund wat ook de meeste Guatemalteken nooit te zien krijgen. Het was zo kort dat ik zou geloven het gedroomd te hebben,  als mijn reisgenote en de anderen niet precies hetzelfde hadden gezien.

Wat zijn drie seconden? Steeds weer zie ik de quetzal zijn S beschrijven. Ik geloof dat wij zondagskinderen zijn en dat de ontmoeting geluk brengt. Symbool van leven, schoonheid, vrijheid, zich ontvouwend voor onze ogen. De quetzal vloog voorbij, zijn bedoelingen en die van ons vonden elkaar in een momentane symbiose. Wat kondigde hij aan? Staat ons nog goed nieuws te wachten en zo ja, wat? Vergist hebben wij ons niet; net zomin als toen een slingeraap vlak voor onze ogen zijn balletnummer  weggaf, of toen de grote rode vogelspin zich opmaakte mijn voet te bespringen, net zo min als toen de toekans en ara’s om onze hoofden cirkelden bovenop de Tweede Tempel van Tikal.

(1998, Biotopo del Quetzal, Alta Verapaz, Guatemala)