Bron: Flickr, nicole5045

De Utrechtse wetenschappers Nika Strokappe en Theo Verrips hebben een lama-eiwit gevonden dat het HIV-virus effectief uitschakelt. Het eiwit is goedkoop te maken en hoeft niet gekoeld te worden. Vrouwen in arme tropische landen kunnen zich er effectief mee beschermen tegen HIV-besmetting door onveilige seks. Wel moet nog wel getest worden of het eiwit overleeft in een menselijk lichaam.

Nika Strokappe promoveerde op 30 januari op dit sterk HIV-remmende eiwit. Zij vond het samen met haar promotor professor Theo Verrips en Engelse collega’s. Andere anti-HIV eiwitten waren steeds duur om te produceren en alleen gekoeld houdbaar. Maar het belangrijkste nadeel was dat ze niet goed werkten. Deze eiwitten konden ook delen van het HIV-virus uitschakelen maar niet het cruciale deel. Dat deel was bij het HIV-virus zeer klein, de eiwitmoleculen waren te groot om dat te kunnen inkapselen. Vanwege die grootte ging Verrips op zoek naar andere dierlijke eiwitten en zo belandde hij bij lama’s. Ook zij produceren HIV-remmers wanneer zij geïnfecteerd worden, maar die eiwitten zijn zeer klein. De wetenschappers ontdekten dat wat zij veronderstelden klopte: het lama-eiwit past precies om het cruciale deel van het HIV-virus. Hierdoor kan HIV zijn werk niet meer doen.

Immuun

Theo Verrips: “Meestal zit zo’n eiwit ook een stukje buiten het cruciale deel. Maar dat deel verandert weer gemakkelijk van vorm, zodat snel resistentie ontstaat. Het door ons gevonden eiwit pas precies binnen het cruciale deel. Wij verwachten daarom dat het virus hier niet zo snel immuun tegen wordt.”

Dit kan een doorbraak betekenen in de strijd tegen Aids, vooral in arme landen omdat het eiwit goedkoop, met gistcellen, geproduceerd kan worden, en omdat het bij hoge temperaturen houdbaar blijft. In een vaginale ring of crème kan dit eiwit vrouwen in arme landen beschermen tegen HIV. Binnenkort wordt getest of het eiwit ook in de vagina kan overleven en werkzaam blijft.

Dieren maken eiwitten aan om indringers zoals virussen uit te schakelen. Deze eiwitten worden antilichamen genoemd. Een antilichaam past precies op een cruciaal deel van het virus. Het blokkeert het virus hierdoor en zo kan het zijn ziekmakende werk niet meer doen. HIV ontsnapt al dertig jaar aan antilichamen omdat de virusdelen waar de tot dusver gevonden antilichamen bij kunnen, bij HIV heel veranderlijk zijn, terwijl de cruciale minder veranderlijke delen bijna volledig werden afgeschermd. Alleen een zeer klein antilichaam kan hier bij komen. Onderzoeker Theo Verrips kwam daarom op het idee antilichamen van lama’s te proberen. Die zijn veel kleiner dan die van mensen en andere dieren.

Witte bloedcellen

Als doelwit voor het antilichaam kozen de biologen het deel van het HIV dat bindt aan witte bloedcellen in ons lichaam. Hierin verandert weinig, want anders kan het virus de cellen niet meer binnendringen. Vervolgens zochten ze net zo lang, totdat ze een fragment van een lama-antilichaam hadden dat bij dit cruciale deel van het virus kan komen en er bijzonder precies op past.

Nika werkt inmiddels bij een in 2010 gestart bedrijfje dat onderzoekt hoe nog meer virusziekten kunnen worden bestreden met lama-antilichamen.

Bron: Universiteit Utrecht

(Dit bericht werd op 1 februari 2013 ook geplaatst op hetkanWel)