(Door Frank Flippo)

Soms lijkt ’s zomers de oude luister van Park Huis Doorn te herleven. Tijdens de Kastelentocht gonst het van karossen, tilbury’s en sjezen die geuren naar oud leer en paardenhaar. Op de Country Fair nippen gesoigneerde dames aan champagne,  en op Wilhelms sterfdag leggen altmodisch gekleidete Duitse royalisten kransen op zijn graf. Ooit was dit werkelijk ’s Keizers tuin…Wat zag Wilhelm er als hij er zijn dagelijkse rondwandelingetje maakte? Geurige rozentuinen, terrassen met hagen, citrusboompjes in kuipen voor de Oranjerie. Gazons omzoomd met bloemen, op de vijvertaluds groeide gras en  zichtassen boden doorkijkjes richting Heuvelrug,  Maartenskerk en Langbroek. Tussen rijen haagbeuken blonk een modieuze tennisbaan, en de moestuin had nog muren en kassen. Nog altijd vertoont dit landschapspark vele keizerlijke toevoegingen, zoals een verkleind ‘Potsdams’ rosarium en een Hollands-Renaissancistisch poortgebouw. Ze maken het park eigenzinnig en persoonlijk. Welk ander park combineert een mini-Big Ben, een Albert Speer-achtig mausoleum en een keizerlijke houthakkershut?

Ontstaan

Tot de dertiende eeuw lag hier een houten boerderij omgeven door bos, hei en bouwland. Rond 1580 lagen er ook weiden en boomgaarden en werden honderden bomen geplant als windkering. De brede ‘Boerenlaan’ die u oversteekt richting het huis, is zo ontstaan. Toen dertig jaar geleden de laan werd gekapt, kwam vast te staan dat ze van voor 1750 stamden. Ooit liep hij tot aan de Arnhemse Bovenweg. Rond 1800 lag hier voor het eerst een echt park, met bijvoorbeeld ‘slingerbossen’ bestaand uit smalle bosstroken met kronkelpaden en een wandelbos of ‘bos van vermaeck’. Waar in 1840 de huidige neogotische kapel of ‘folly’ verrees lag daarvoor een  ‘hof en retraite’ voor geestelijken. Hier was in 1941 de begrafenisceremonie,  met het eerbetoon van de 94-jarige generaal Mackensen die, behangen met medailles, nog eenmaal voor zijn keizer door de krakende knieën zeeg.

De voorlaatste bewoner van Huis Doorn  liet vloeiend verlopende bloemperken aanbrengen en rododendrongroepen.  Toen de keizer het kocht, gaf het parkbos de doorslag: groot en lommerrijk, een plek om zich ongestoord in te kunnen bewegen. Wilhelm liet gazons aanleggen en een ‘Augusta Victoria’ rozentuin, naar de keizerin, later verscheen ook een ‘Hermine’- garten voor zijn latere vrouw.  Een tweede rosarium kwam 1927 in het IJskelderbos. Nu een recreatiepark, maar met veel van de oorspronkelijke planten. Wilhelms laatste grote tuinproject was een pinetum met ruim honderd coniferensoorten, dat bezoekers hogelijk waardeerden.

Verschraling en wederopbouw

Toen de mark devalueerde, verloor de keizer veel geld, waardoor de ‘durchblick-beplanzung’ niet af kwam in de ‘Hermo-garten’, vandaag alleen een glooiend grasveldje zuidelijk van het huis. Latere tuinprojecten (Rosarium en pinetum) werden mogelijk door schenkingen. Na Wilhelms dood werden de Gezichtslaan en het IJskelderbos deel van de dorpskom. In 1953 verdwenen de moestuinmuur, de plantenkassen en veel bloeiende perken. Het werd meer een gemeenteplantsoen met in 1985 twee tuinlieden die 39 hectare verzorgden. Inmiddels is er een kentering: in 1996 begon de herplanting van rozen in de Augusta-tuin die nu weer volop bloeit. En binnenkort wijkt het kapotte asfalt voor   klinkerweggetjes en fraaie halfverharding.

Met hier hondengraven, daar een zeemeerminnenbeeld en verderop ineens wat mispelbomen, maakt het park een lukrake indruk. Maar dat is precies wat Huis Doorn tot een hoogst persoonlijk monument maakt. Zonder geeuwverwekkende regelmaat, met de voelbare aanwezigheid van een fascinerende persoonlijkheid. Wie kan de keizer op stille avonden nog horen zagen?

(Oorspronkelijk gepubliceerd in Bulletin Huis Doorn, augustus 2007)