(Door Frank Flippo)  

Zin in een potje flipperen? Maar waar vind je die kasten zo gauw nog? “Flipperen komt terug”, meent tekstschrijver en copywriter Jonathan Joosten, die in zijn vrije tijd kasten repareert en een heus Donatieplan hielp opzetten. Inmiddels heef hij ook een eigen Engelstalig tijdschrift, Pinball Magazine, over de mensen achter de schermen van de flipperkastenindustrie. Het eerste nummer ervan verscheen kort geleden. Een gesprek met een enthousiasteling over de plezierige retro-wereld van de flipperkasten.

“De opkomst van videogames in de jaren ’80 en het spelletje Photoplay in de jaren ’90 deed ze geen goed. Duizenden flipperkasten belandden bij het grofvuil. De photoplay-hype is al lang weer over. Maar het flipperen kent nog altijd een schare liefhebbers.”

“We begonnen op bescheiden schaal, met wat advertenties op marktplaats en in de advertentiekrant Via Via. Veel mensen hebben een oude flipperkast thuis staan die vroeg of laat in de weg staat. Het is zonde om zo’n flipperkast weg te gooien, vandaar dit initiatief. Dat heeft inmiddels al vele kasten opgeleverd” legt Jonathan uit terwijl hij mij zijn privé- collectie in zijn appartement laat zien. “Beneden in de werfkelder staan er nog meer, maar deze vind ik de mooiste.”

De kasten van het Flipperkasten Donatieplan worden ondergebracht bij leden van de Nederlandse Flipper Vereniging. “We gebruiken ze op toernooien en andere activiteiten, en tussen die activiteiten in mogen ze bij leden thuis staan, eventueel tegen een kleine huurprijs” legt hij uit. “Flipperkasten zijn storingsgevoelig. Mede daardoor verdwenen steeds meer kasten. Voor exploitanten zijn fruitmachines en videogames in dit opzicht veel gemakkelijker”.

Fortuna

Een van de bekendste flipperlocaties was Fortuna, aan de Oudegracht naast bioscoop Studio. Zo’n 15 jaar geleden gooide de exploitant alle kasten eruit, samen met andere behendigheidsspelen als tafelvoetbal, airhockey en videogames. “Aan gokkasten valt gewoon ook meer te verdienen. Erg jammer natuurlijk dat de oude speelhallen nu allemaal casino’s zijn geworden.”

“Een nieuwe hal opzetten is lastig, omdat flipperkasten onder de Wet op de Kansspelen vallen. Terwijl het natuurlijk gewoon een behendigheidsspel is. Gemeente Utrecht hanteert bovendien een ‘uitsterfbeleid’ voor speelhallen, wat inhoudt dat er geen nieuwe bijkomen.”

Voetbalkantines, cafés, snackbars en campings handhaven ze vaak nog wel en zelfs liever dan een fruitautomaat, want flipperen voegt sfeer toe. “Zo’n gokker blijft de hele avond met een spa’tje blauw bij zo’n eenarmige bandiet en zegt geen woord. Flipperaars komen gezellig met een clubje om de flipperkast staan en drinken daarbij de nodige pilsjes.”

Op de website van de NFV kun je zien waar in je buurt in werking zijnde flipperkasten staan. In Utrecht is dat onder andere bij Coffeeshop Andersom, Café De Potdeksel en Bar Focus. De wereldkampioen flipperen was in 1998 een Nederlander, de Groninger Albert Nomden.

Jonathan ziet allerlei tekenen die duiden op een revival: “In Australië begint een nieuwe fabriek, met geavanceerde techniek. De Lord of the Rings-flipperkast is een doorslaand succes, ook in Nederland, en onze vereniging is de grootste in Europa, met ruim 1100 leden.” Trots is hij op zijn nieuwe tijdschrift, Pinball Magazine. “Direct al een groot succes!”

Garage

Veel van de flipperkasten die Jonathan en zijn maten binnenkrijgen, verkeren in deplorabele staat. “Maar ze zijn bijna allemaal weer aan de praat te krijgen. Vaak is zo’n flipperkast ooit eens kapot geraakt en weet men niet hoe ze hem moeten maken. Dan belandt een flipperkast al snel in een garage of vochtige schuur. Na verloop van tijd gaat dan de batterij lekken, wat niet direct zichtbaar is, maar wel veel schade aanricht. Zet je hem dan na een poosje weer aan, dan slaan direct de stoppen door.”

Jonathan laat een gebroken ruit zien: “Ik plak plasticfolie aan beide kanten, dan kan die flipperkast in ieder geval weer ingezet worden.” Hij loopt nu zelfs met een plan voor een eigen ontwerp. In de hoogtijdagen, tussen 1980 en 1995, maakten vijf fabrikanten meer dan 50.000 machines per jaar. De meeste daarvan zijn in privé-bezit overgegaan. De concurrentie rond 1990 van de Photoplay was hevig, maar gek genoeg is die hype, althans in horeca en aanverwanten, weer over. De flipperkast wint terrein. De jaren ’90 laten de meest gevorderde ontwerpen zien, met elektrische stoelen op het speelveld, en digitale technieken zoals in 1992, toen voor het eerst de lichtkrant voor score aanduiding werd toegepast. Een echte hype rond 2004 was de ‘Lord of the Rings’-flipperkast.”

“Je houdt de bal langer binnen dan ik” complimenteert Jonathan me als we de “Monster Bash” flipperkast bespelen. Hoe dat kan? “Ach, eigenlijk ben ik niet zo’n goede speler, ik vind het leuker ze op te knappen.”

Heeft u nog een flipperkast om te doneren? Mail de NFV via donatie@nfvpinball.nl.

Of bezoek de website: www.nfvpinball.nl

(Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd in Ons Utrecht in 2004, maar is voorzien van een stevige update. Zoals nu geconcipieerd, klopt alle informatie)