Carolien Krikhaar, consulent voortgezet onderwijs bij Bibliotheek Utrecht. Haar specialiteit is leesbevordering op het VMBO en de onderbouw van HAVO/VWO. Al jaren lukt het haar, kinderen liefde en enthousiasme bij te brengen voor literatuur. Over  het hoe en waarom vertelt ze uitgebreid lezen in het interview hieronder, vijf jaar geleden gepubliceerd in ’t Bureaublad, toenmalig vacatureblad van de gemeente Utrecht.

“Heerlijk pionieren!“

door Frank Flippo

Carolien Krikhaar (46), domeinmedewerker Educatie voorgezet onderwijs Bibliotheek Utrecht, promoot het lezen op VMBO’s en ontmoet regelmatig docenten en leerlingen, gesprekken voerend over schrijversop school, Jonge Jury, groepsbezoeken in de bibliotheek, geschikte websites en andere suggesties om het lezen te bevorderen. Ook dit is bibliotheekwerk, al lijkt het ver af te staan van het ordenen en categoriseren van boeken.

Carolien rolde in het bibliotheekvak als antropologiestudente. “Ik zag alle afgestudeerden werkloos worden. Omdat ik die weg niet wilde gaan, sprak ik mijn decaan die mede bibliotheekacademie aanraadde omdat ik mijn bijbaantje in de V&D-boekwinkel zo leuk vond. Zo werd ik in 1989 bibliothecaris bij de openbare bibliotheek in Utrecht. Sinds anderhalf jaar werk ik ten behoeve van het VMBO en vind ik mijn werk leuker dan ooit. Het heeft toch ook nog een raakvlak metvroeger. Interesse in mensen uit andere culturen…”

Wat doe je concreet in je huidige werk?

“Ik stimuleer het lezen in de eerste twee leerjaren van het VMBO, vooral bij leerlingen die van huis uit weinig leescultuur meekrijgen. Bibliotheek Utrecht levert collecties boeken aan de scholen. Ik houd promotiepraatjes overhet plezier en belang van lezen en laat dan bijvoorbeeld een film zien als‘Leeskr8’ waarin jongeren uitleggen waarom ze graag lezen, wat ze er aan hebben en hoe ze de bibliotheek kunnen gebruiken. Deze film was startsein van het leesbevorderingsproject http://www.leeskr8.nl, een interactieve website die we samen met de bibliotheken van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag ontwikkelen. De website krijgt, naast een deel voor jongeren onderbouw VMBO, ook een educatief programma voor docenten en bibliothecarissen. Dynamiek, beeld en geluid moet de website onderscheiden van andere leesbevorderingssites. We richten ons vooral op VMBO-jongeren van de Basis beroepsgerichte leerweg, Kader beroepsgerichte leerweg en Gemengde leerweg. Eind maart 2008 moet deze website gebruiksklaar zijn.”

“Verder maak ik samen met docenten leesbevorderingsprogramma’s om uit te voeren op school of in de bibliotheek. Bibliotheek Utrecht heeft nog weinig ervaring met leesbevordering voor voortgezet onderwijs, ik mag heerlijk pionieren! Ik heb momenteel vooral contact met het Vader Rijn College, Via Nova College en Delta College. Langzaam probeer ik die inktvlek uit te breiden.”

De huidige generatie ontleest, en Internet en SMS’t toch vooral?

“Gebruik juist nieuwe media om jongeren te bereiken, dat kan op veel creatieve manieren! Zoals het maken van een sms-gedicht of een e-card met daarop een zelfgeschreven gedicht rond Valentijnsdag. Of via media-educatie: hoe vind je op Internet wat je zoekt en hoe beoordeel je de bronnen? Ook hierin kan de bibliotheek een taak vervullen.”

“Een mooie samenwerking school-bibliotheek vind ik het geschikt maken van de mediatheek van het Amadeus Lyceum als onderdeel van de toekomstige Bibliotheek Vleuterweide. Bibliotheek en het Amadeus Lyceum staan via een loopbrug direct met elkaar in verbinding. Als de collectie van deze mediatheek eenmaal is geïntegreerd in de collectie van Bibliotheek Vleuterweide, komen leerlingen van het Amadeus daar hun informatie verzamelen. Mijn collega Piet Timmerman richt zich op de collectievorming, ik op het toeleiden van docenten en leerlingen naar de bibliotheek.”

Pindakaas

 Dat is nog niet alles?

“Het voortgezet onderwijs (havo/vwo/mbo) deed dit jaar ook mee met de actie Nederland Leest: ze konden bij de bibliotheek boeken bestellen van De Gelukkige Klas van Theo Thijssen. Wij zorgden ervoor dat ze vele exemplaren van dat boek in huis kregen. Nog breder is website Schoolbieb.nl, dat zich richt op basisonderwijs, op voortgezet onderwijs, op docenten en mediathecarissen. In mijn takenpakket zit ook de promotie van deze site.”

 Wat zijn belangrijke succesfactoren bij Leesbevordering?

“Een succesfactor is aansluiten bij de wensen van docenten en leerlingen, dus vraaggericht werken. Hun onderwijsomgeving is vaak multicultureel en dat bied je dus ook aan: schrijvers die qua thematiek en leesniveau op hen aansluiten. Zo organiseerde ik op het Vader Rijn College vijf schrijvers voor zestien onderbouwgroepen. ‘Kebab en pindakaas’, een boek van Marieke Otten is een voorbeeld van een boek dat goed aansluit bij de doelgroep. Het gaat over een allochtoon meisje dat vanwege haar islamitische geloof veel minder mag dan haar Nederlandse klasgenootjes. Dan krijgt ze een relatie met een Nederlandse jongen, waarop haar vader haar van school haalt. Een spannend en herkenbaar boek. Deze jongeren lezen graag over thema’s als verliefdheid, homoseksualiteit, vriendschap, loverboys en blowen.”

Hoe bereik je als leesbevorderaar het beste de jongeren zelf?

“Serieus een gesprek aangaan en daarbij goed luisteren; je inleven in wat hen drijft. Ze lezen vaak boeken om van te leren, om sociale handvatten te ontwikkelen zoals bij dat boek Kebab en Pindakaas. Zo kun je bereiken dat meer verdraagzaamheid en begrip ontstaat voor anderen. Het gaat dus om de herkenbaarheid, de schone letteren komen niet op de eerste plaats.”

Dus geen Gerard Reve?

“Nee, hoe prachtig hij ook schrijft! Er zijn voldoende andere boeken die meer aan hun leesvaardigheid en leefwereld tegemoet komen, bijvoorbeeld Caja Cazemier, Carry Slee en Francine Oomen. Naast leesboeken bieden we natuurlijk ook informatieve boeken en strips aan; daar zijn ook voldoende liefhebbers voor! Wij willen jongeren graag manieren aanreiken om zich beter te kunnen uitdrukken. Hoe meer jongeren hun taal ontwikkelen, hoe beter dat gaat. Taal is een prachtig en krachtig voertuig! Je kunt er burgerschap mee vormgeven, maar er ook andere werelden mee ontsluiten. En we treffen doel hoor met dergelijke keuzes. Toen schrijfster Marian Hoefnagel het Vader Rijn College bezocht, kwam spontaan een van die jongens op haar af en zei: mevrouw, u weetwat er bij ons gebeurt, wat er in ons omgaat.” Haar boeken sloten aan bij zijn referentiekader, dat sprak aan!”

Is bevlogenheid bij jou een understatement?

“Als ik ergens enthousiast over ben, ga ik er ook helemaal voor!”