(Door Frank Flippo)

Social Impact Factory Utrecht is een hotspot voor sociaal ondernemerschap in
Utrecht. Zelfstandig professionals, startups, scaleups en grote organisaties die met
hun ondernemerschap impact willen realiseren vinden hier een werkplek of
vergaderruimte. De Social Impact Factory (Ook wel: SIFUtrecht) zoekt steeds naar
verbetering van hun faciliteiten en dienstverlening. Vanuit dat oogpunt kwam
stralingsdeskundige Johan Walraeven op 8 november jl. langs om zijn
meetinstrumenten te demonstreren en alvast iets te vertellen over de huidige
situatie.

Meten is weten. Daarom vond SIFUtrecht het een goed idee om samen met
Johan de hotspots in het gebouw af te gaan. Wat komt daar precies binnen, en
wat is de impact op de mensen die er werken?
“Zo lang niet iedereen met hoofdpijn hier de deur uit loopt, valt het nog wel mee”
zegt Johan. “Maar dat betekent nog niet dat mijn resultaten flauwekul zijn. Dit zijn
reële metingen, gedaan met geijkte en gecertificeerde instrumenten.” Direct laat hij
het instrumentarium zien dat hij in een koffertje bij zich heeft. Deze ochtend zal hij bij wijze van proef drie verschillende metingen uitvoeren: die
van straling tot en met 2,4 Gigaherts (GHz), die van straling tussen de 2,4 en 5
Gigahertz en een laagfrequente straling vooral o.a. gericht is op magnetische velden.
Johan legt uit: “Lager dan 2,4 GHz zitten vooral gsm-netwerken en wat oudere
wifi-netwerken. Tussen 2,4 en 5 GHz zit het moderne, ultrasnelle Wifi. Wifistraling
heb je dus op twee frequenties. Soms storen die twee elkaar; dat heet interferentie.
Het laatste type straling, van elektromagnetische velden, wordt uitgezonden door
dingen als stopcontacten, transformatoren en hoogspanningskabels.”
Want daar gaat het natuurlijk om. Riskeren mensen hun gezondheid bij een Wifihotspot,
of is het allemaal overdreven en opgeklopt? Als het antwoord onomstotelijk
‘ja’ wordt, kunnen consequenties niet uitblijven en die zouden SIFUtrecht ver te
buiten gaan. Op dit moment zijn de effecten nog niet 100% wetenschappelijk
aangetoond, al zijn er wel veel aanwijzingen, bijvoorbeeld dat Wifi tot schade aan
het DNA en schade aan zenuwcellen kan leiden.”
SIFUtrecht voelt zich verantwoordelijk voor haar gasten en toont zich zeer
geïnteresseerd in de meetresultaten.

Internet of Things
Onderzoeker Johan had tien jaar lang een adviesbureau voor bodemonderzoek. In
die periode deed hij onderzoek naar vervuiling in bodems, tot in de jaren ’90 het
eerste gsm-netwerk werd uitgerold, het netwerk voor mobiele telefonie. Dat trok
zijn belangstelling en sindsdien heeft hij zich ontwikkeld tot een specialist op dit
terrein. Johan: “Daarna kwam UMTS, (3G), toen 4G+. 5G is technisch gesproken
eigenlijk niet nodig, maar toch zijn ze er nu mee bezig omdat het nog meer data kan
verwerken en nog sneller is. 5G moet ook het Internet of Things vleugels gaan geven.
De masten staan er al.”

Carlijn Grinwis, Community Manager van SIFUtrecht, vraagt wat je in een gebouw
kunt doen aan stralingsbelasting. Maarten: “Het beste kun je alle wifi in het hele gebouw naar de kabel terugbrengen.
Er zijn dan minder interferentiestoringen en dat voelt letterlijk beter. Maar dat is
nogal een radicale oplossing. Misschien is het beter als we in overleg kijken welke
specifieke ruimtes bescherming behoeven.”
Johan doet zijn koffer met instrumenten open: “Dit is een ander soort meting
omdat alle modems al aan staan. Normaal als ik bij particulieren kom, adviseer ik om
eerst alles maar uit te zetten. Dan beginnen we te meten vanuit de nulstand. Maar
hier zijn we op een grote multifunctionele wifi-werkplek waar alles aan staat omdat
de werkdag al is begonnen. “

We beginnen in Tokyo Lab, op de derde en bovenste verdieping. Maarten laat een
aantal apparaten zien die lijken op afstandsbedieningen, met verschillende
antennes. “Ik hanteer Duitse stralingsnormen en gebruik deze Duitse apparaten. In
Nederland wordt dergelijke meetapparatuur niet gemaakt. Nederland heeft
bovendien sterk verouderde normen, die volgens deskundigen teveel straling
toestaan. De Duitse normering is up to date en neemt bovendien veel meer effecten
mee.”
“Hierboven in het plafond zie ik een access point hangen. Een access point is een
zender aangestuurd door servers. Hier komen de signalen binnen die de klanten van
SIFUtrecht gebruiken. Dit toestel waarmee ik meting 1 verricht, zet het signaal om in
geluid en geeft zoals je hoort een hoge pieptoon, met daarnaast gebrom en getik. De
straling is hier hoger dan je zou verwachten met alleen een access point. Dit komt
omdat we bovenin het gebouw zitten waar veel meer signalen uit de omgeving
binnenkomen dan alleen dat van het access point. Dit is een zeer centrale omgeving,
vlakbij Utrecht CS, waar veel mensen werken. Er staan hier heel wat zenders bij
elkaar op daken op vol vermogen te zenden. Vodafone, KPN, T Mobile, om er maar
een paar op te noemen. Op de ene plek is ruim vier keer zoveel straling dan op de
andere. Het hangt ervan af waar je zit of staat. Wat ik ook steeds zie, is dat van alle
netwerken het meest geavanceerde netwerk, dat 4G heet, het hardste binnenkomt.”

Maar hoe kan dat dan?
“Dit dak bestaat uit hout met een simpele laag dakpannen erboven. Het is een
traditioneel dak en dat houdt niets tegen. Er is wel wat tegen te doen. Een heel dak
is misschien begrotelijk, maar je zou wel, speciaal voor mensen die gevoelig zijn voor
straling, hier een vergaderruimte kunnen afschermen. Stralingsgevoelige mensen
kunnen hier dan ook werken. Ik kan adviseren hoe je dat afschermen precies moet
doen. “

Electrosmog
We lopen door voor meting 2. Johan vertelt over stralingsgevoeligheid:
“Elektrosmog zorgt voor een overprikkeling van het zenuwstelsel. Het is een
stapeleffect. Mensen weten vaak niet waar klachten vandaan komen, ook ik niet.
Toen ik iets minder van deze dingen wist, had ik regelmatig hoofdpijn op mijn
slaapkamer. Ik ontdekte dat de stralingswaarden daar heel hoog waren. Toen ben ik
de wanden en het plafond gaan isoleren tegen straling van buiten. Ik heb Wifi uit de
kamer gegooid. Mijn klachten verdwenen. “
“Maar goed, we meten nu onder dit access point. Een aanzienlijk hogere straling dan
verderop, daar bij de deur. “We dalen af naar de grote grijze ruimte op de tweede
verdieping. We doen hier de 2,4 tot 5 GHz meting. Eerst lijkt de belasting minimaal.
Maar we hebben nog niet gemeten bij het access point. Inderdaad is daar de
waarde aanmerkelijk hoger, al is het nergens zo hoog als bovenin het gebouw. De
eerste verdieping is het weer lager. Dit is logisch aangezien de antennes op de daken
hier veel meer bereik hebben.“
Om de werkenden niet te hinderen, meet Johan op deze verdieping in een chillout
cabine. Tom van Duijn van SIFUtrecht Partnerships & Innovation leidt net een
groep belangstellenden rond, een ervan kijkt nieuwsgierig naar binnen, ziet de aan
en uitbliepende lampjes en geluidssignalen van de verschillende apparaten en vraagt
nieuwsgierig wat we hier aan het doen zijn.
“Wij voeren proefmetingen uit om de hoeveelheid straling vast te leggen op
verschillende plekken in dit gebouw” antwoordt Johan. “Het is om de gebruikers
een idee te geven wat er zoal binnen komt. Het is aan henzelf om te bepalen wat
dan wenselijk is.”
En zo is het. Meten is weten.